Op. Dr. Özlem Aras
Gebelikte görülen grip ve grip benzeri enfeksiyona yol açan birçok virus mevcuttur.Bu viruslerden bazıları gebelik sırasında bebeğin gelişimini etkileyerek bazı sorunlara yol açabilir.
Bildiğimiz basit grip virusünün gebelik üzerine bilinen bir zarar verici etkisi yoktur. Ancak Parvo virus ve CMV virusleri ile oluşan enfeksiyonlarda gebelik sırasında bebeğin gelişimi üzerine olumsuz etki gösterebilir.Parvo virüs dediğimiz ve annede grip benzeri enfeksiyon yapan bu virus gebelik sırasında geçirildiğinde bebeğe geçme riski vardır.Bu durumda kan yapım ana hücrelerine yerleşmeyi severler ve bu hücrelerin ölümüne neden olurlar. Bunun sonucu olarak anne karnında bebekte kan yapımı etkilenir. Eğer ciddi düzeyde etkilenmezse, bu enfeksiyon çabuk geçtiğinden bebeğe zarar vermeden durum düzelebilir.
Ancak kan yapım ana hücrelerine süratle yerleşerek, ani kan yapım zorluğuna neden olarak, kan hücrelerinin doku ve hücrelere oksijen taşıma fonksiyonunu bozarlar. Böylece tüm vücutta hücre fonskiyonu bozarak, ödem ve asit gelişimi görülebilir. Eğer anne karnında böyle bir durum şüphelenilirse, Doppler ultrasongrafi ile incelenerek durum ortaya çıkarılabilir.
Sitomegalovirüs (Cytomegalovirus, CMV) herpes ailesinden bir virüstür. Bu aileye dahil olan diğer virüsler uçuğa neden olan herpes simplleks virüsü ile su çiçeğine neden olan virüstür.Gelişmekte olan ülkelerde ve düşük sosyoekonomik düzeye sahip toplumlarda daha sık görülür.CMV enfeksiyonları primer (ilk kez geçirilen) ya da rekürren (tekrarlayan) enfeksiyonlar şeklinde görülebilir.Kişi enfeksiyona yakalanıp akut dönemi atlattıktan sonra tüm herpes grubunda olduğu gibi virüs vücutta herhangi bir bölgede yerleşir ve yıllarca sessiz kalır.
Buna karşılık hastalık bazı durumlarda tekrarlayabilir genellikle ilaç kullanımı ya da sistemik hastalık nedeni ile (AIDS gibi) bağışıklık sisteminin ileri derecede baskılandığı durumlarda yeniden aktive olur. CMV enfeksiyonları çocuklar da dahil olmak üzere her yaştan kişiyi etkileyebilir.İnsanlarda önemli bir hastalık yapmazlar genellikle gribal enfeksiyon bulguları gibi geçici bir hastalık oluştururlar.
Genelde çocuklardan yetişkinlere bulaşan bu virüs idrar, tükrük, gözyaşı, semen ve süt gibi vücut sıvılarında da bulunduğundan direkt temas yolu ile yayılır. Semende ve vajinal sıvılarda da bulunduğundan cinsel ilişki ile de bulaşması olasıdır. Önemli bulaşma yollarından biri de hamile bir kadından karnındaki bebeğe bulaşmasıdır.
Enfeksiyon geçirildikten sonra bağışıklık cevabı oluşur ve suçiçeği, kabakulak gibi diğer pek virüs enfeksiyonundan farklı olarak birkez enfeksiyonu geçirmek yeniden geçirilmeyeceği garantisini vermez. Ancak burada farklı olarak aynı virüsle yeniden karşılaşıldığında yeni bir enfeksiyon olmaz. Kişide var olan ve sessiz (latent) bekleyen enfeksiyon aktif hale gelebilir. Bulaşmada temel yol vücut sıvıları ile direkt temastır. Bu temas ile alınan virus ağız ya da burun mukozasına girer ise hastalık bulaşır. Bu nedenle enfekte olduğundan şüphe edilen kişilerin vücut sıvıları ile temas ettikten sonra elleri yıkamak bulaşmayı büyük ölçüde önler. Örneğin bir çocuğun alt bezini değiştirdikten sonra elleri iyice yıkamak çok etkili bir korunma yöntemidir.
CMV tanısı kanda yapılan serolojik testler ile konur. Kanda CMV ye karşı oluşmuş antikorların varlığı aranır. Akut aktif enfeksiyonu düşündüren antikorların varlığında ise seri incelemeler yapılarak artış olup olmadığı incelenir. Kanda immmunglobulin G (IgG) varlığı ise daha önceden virüs ile karşılaşıldığı ve bağışıklık oluştuğu anlamına gelir.
Ancak bu değerlerdeki 4 katlık artış da enfeksiyon tanısı koydurur.Anne adayında primer CMV enfeksiyonunun görülme olasılığı %0.4-0.7 arasındadır. Anneden bebeğe geçiş ortalama %40 olarak kabul edilmektedir. Hamilelik sırasında enfekte olan fetuslarda konjenital CMV enfeksiyonu varlığından söz edilir.Enfekte olan %40 bebeğin sadece %10 unda konjenital CMV enfeksiyonuna bağlı belirtiler ortaya çıkar.
Etkilenmiş yenidoğanda genel olarak en sık etkilenen organlar beyin, gözler, karaciğer, dalak, kan ve deridir. Beyinde kalsifikasyonlar, kafanın normalden küçük olması (mikrosefali), karaciğer ve dalakta büyüme sık karşılaşılan bulgulardır.Uzun dönem etkileri arasında ise işitme kaybı, zeka geriliği, gelişme geriliği ve görme bozuklukları sayılabilir.Buna karşılık tekrarlayan enfeksiyonların bebekte konjenital enfeksiyona yol açma riski çok daha düşük olup %0.2-2 arasında değişmektedir. Bu nedenle konjenital CMV enfeksiyonu olan bebeklerin de sedece %1 inde bulgular ortaya çıkar.
Ancak primer enfeksiyonda da söz konusu olan %10-15 lik uzun dönem etki riski tekrarlayan enfeksiyonlarda da mevcuttur. Ancak 20. haftadan önce olan bulaşmalarda problem ortaya çıkma riski daha yüksektir. Bu nedenle gebelikte gribal enfeksiyon bulgularınız varsa bunu önemsemeli ve gebelik kontrollerinizi yaptırmalısınız.
